تعیین روابط صفات زراعی با عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های پیشرفته گندم دیم

تنش های محیطی از جمله  سرما از عوامل مهم کاهش  تولید گندم در مناطق سردسیر کوهستانی دیم می‌‌باشند. به منظور ارزیابی خصوصیات زراعی، عملکرد دانه و اجزای آن 20 ژنوتیپ‌ گندم دیم در سال زراعی 85-1384 در منطقه ازنا  و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین مقاومت سرمای این ژنوتیپ ها  در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به روش آزمون انجماد طوقه (تعیینLT50) تعیین شد. در منطقه ازنا ژنوتیپ‌ها از نظر اغلب صفات زراعی دارای اختلاف معنی‌داری بودند. براساس نتایج آزمون انجماد طوقه (LT50)،  میزان تحمل به سرما در ژنوتیپ‌ها در سری‌های مختلف زمانی، متفاوت و بیشترین میزان تحمل در نهایت خوگرفتن به سرما بود به طوریکه میانگین بالاترین درجه مقاومت به سرمای ژنوتیپ‌ها در زمان نهایت خوگرفتن به سرما برابر با 17- درجه سانتی‌گراد بود. عموما ژنوتیپ‌هایی با عملکرد دانه بیشتر، از مقاومت به سرمای بیشتری نیز در مراحل مختلف انجماد طوقه برخوردار بودند. بعلاوه صفاتی نظیر وزن سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد کاه همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد داشتند. بر اساس نتایج تجزیه علیت صفات وزن هزار دانه (**52/0= r) و شاخص برداشت (**48/0= r) بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند. بر اساس نتایج رگرسیون گام به گام،  صفات وزن هزاردانه، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله مؤثرترین صفات تعیین کننده عملکرد دانه بودند. برای پایداری تولید گندم در منطقه سرد و خشک مانند ازنا صفاتی نظیر تحمل به سرما، وزن هزار دانه‌ی بیشتر، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله مورد استفاده قرار گیرند.